Mongolisches Reich

S Mongolische Riich isch dr grösst zämmehängendi Herrschaftsberiich in dr Wältgschicht gsi. Es het het sich us em Khanat vom Dschingis Khan entwigglet, nochdäm dä d Mongole 1190 in iirem Hauptsiidligsruum in dr Mongolei under sinere Herschaft veräinigt het. Er het denn groossi Däil vo Asie erooberet und isch bis Russland vordrunge. Under sim Soon Ögedei Khan het dr Mongolesturm uf Öiropa aagfange und fast ganz Russland isch under die mongolischi Herschaft cho. 1241 si die mongolische Riter ins hütige Dütschland, Tschechie und Östriich iigfalle und häi die öiropäische Armeä, wo sä konfrontiert häi, vernichdend gschlaage, under anderem bi Liegnitz z Pole am 9. April 1241 und bi Muhi in Ungarn. Wo dr Ögedei Khan 1241 gstorbe isch, sin si abzooge, wil iiri Generääl bi dr Waal vom Groosskhan häi welle drbii si. D Gebiet, wo si bsetzt häi, häi dr Staat vo dr Goldige Horde bildet, wo bis zum Aafang vom 16. Joorhundert äins vo de grösste Riich in Öiropa gsi isch.

1218 häi d Mongole s westlige Middelasie erooberet und si in de 1230er Joor bis Anatolie vorgstoosse. Denn isch s Kalifat vo Bagdad an d Räije cho und 1260 si d Mongole z Aleppo gsi. Noch em Dood vom Groosskhan si die mäiste Mongole zrugg in d Mongolei und die egüptische Mameluke häi e mongolischi Armee gschlaage und d Gränze isch vo denn a dr Eufrat gsi. Die bsetzte Gebiet im Middlere Oste si spööter zum Ilchanat worde.

In Ostasie het dr Ögedei Khan 1231 Korea underworfe, dr letscht Groosskhan, wo no vo alle Mongoole anerkennt worde isch, dr Möngke Khan, het in de 1250er Joor die erste grössere Gebiet in China underworfe, und dr Kublai Khan het bis in d 1270er Joor d Erooberig vo China abgschlosse. Inwasione vo Japan si nid glunge. Die mongolische Herrscher vo China häi d Yuan-Dynastii bildet, wo d Oberherschaft über China usgüebt het, bis si 1368 vo de Ming verdriibe worde isch. Bald druf, 1387, isch d Yuan-Dünastii undergange, und s Mongolische Riich isch politisch ändgültig in sälbständigi Däilriich zerfalle.

Au wenn die vier Nochfolgerriich, s Tschagatai-Khanat (bis 1565), s Ilchanat (bis 1507), d Riich vo dr Goldige Horde (bis 1502) und vo dr Yuan-Dünastii (bis 1387, in China aber nume bis 1368) nüme zentral regiert worde si, gseet mä sä äinewääg as Däil vom Mongolische Riich.